NZEKWU & ORS. V. NZEKWU & ORS

• Pages: 581-638

ΝΖΕΚΩΥ & ΟΡΣ. ς. ΝΖΕΚΩΥ & ΟΡΣ.

581

ΩΑΛΤ, ϑ.Σ.Χ.:

Ι ηαϖε ηαδ τηε πριϖιλεγε οφ ρεαδινγ ιν δραφτ, τηε λεαδ ϑυδγµεντ οφ µψ

λεαρνεδ βροτηερ, Νναεµεκα−Αγυ, ϑ.Σ.Χ. Ι εντιρελψ αγρεε ωιτη ιτ. Φορ τηε ρεασονσ ωηιχη

ηε ηασ γιϖεν ανδ τηε χονχλυσιονσ ρεαχηεδ, Ι τοο ωουλδ αλλοω τηισ αππεαλ ωιτη Ν500.00

χοστσ το τηε αππελλαντσ.

5

Τηε αππεαλ συχχεεδσ ανδ ιτ ισ αλλοωεδ. Τηε ορδερ οφ δισµισσαλ οφ τηε Συιτ συβ−

στιτυτεδ βψ τηε Χουρτ οφ Αππεαλ, Ενυγυ ισ σετ ασιδε ανδ ιν πλαχε τηερεοφ τηε ορδερ οφ

νον−συιτ µαδε βψ τηε τριαλ Χουρτ ισ ηερεβψ ρεστορεδ.

Αππεαλ αλλοωεδ.

10

ΝΖΕΚΩΥ & ΟΡΣ. ς. ΝΖΕΚΩΥ & ΟΡΣ.

15

1.

ΕΡΝΕΣΤ ΝΖΕΚΩΥ

2.

ϑΟΣΕΠΗ ΝΩΟΗΑ

3.

ΧΗΡΙΣΤΟΠΗΕΡ ΟΚΑΦΟΡ



ΑΠΠΕΛΛΑΝΤΣ

ς

20

1. ΜΑ∆ΑΜ ΧΗΡΙΣΤΙΑΝΑ ΝΖΕΚΩΥ (δχδ)

2.

ϑΑΜΕΣ ΟΒΙΕΖΕ

3.

ΕΜΜΑΝΥΕΛ ΑΧΗΕΒΕ



ΡΕΣΠΟΝ∆ΕΝΤΣ

ΣΥΙΤ ΝΟ. ΣΧ 227/1985

ΣΥΠΡΕΜΕ ΧΟΥΡΤ ΟΦ ΝΙΓΕΡΙΑ

ΝΝΑΜΑΝΙ,

ϑ.Σ.Χ.

ΚΑΡΙΒΙ−ΩΗΨΤΕ,

ϑ.Σ.Χ.

ΑΓΒΑϑΕ,

ϑ.Σ.Χ.

ΝΝΑΕΜΕΚΑ−ΑΓΥ, ϑ.Σ.Χ.

ΧΡΑΙΓ,

ϑ.Σ.Χ.

10τη Μαρχη, 1989

Appeals - concurrent findings - When appellate court may interfere.

35

Evidence - Proof of custom - When not necessary - When judicial notice maybe taken

−

Unchallenged evidence.

Interpretation and Construction - Section 131(1), 108, 96(1)(e) and 96(2)(c) of the

Evidence Act.

40

Land Law- Claim for recovery of possession - Plaintiff in possession - Wrongful entry and

ouster by defendant - claim for injunction.

Practice and Procedure- Pleadings - Rules of Native - Law and Custom - Evidence in proof

45

- Judicial notice - Granting relief not sought - Cross appeal.

ΙΣΣΥΕΣ:

1. Ωηατ µυστ α χλαιµαντ φορ ρεχοϖερψ οφ ποσσεσσιον το λανδ προϖε το βε εντιτλεδ το

ηισ ρελιεφ.

50

2. Ωηετηερ α ϕυδγµεντ πλεαδεδ βυτ νοτ τενδερεδ ιν εϖιδενχε ισ οφ ανψ αϖαιλ το α

πλαιντιφφ ωηο ρελιεσ ον ιτ ιν προοφ οφ σοµε ασπεχτσ οφ ηισ χασε.

3. Ωηεν µαψ τηε νεχεσσιτψ το πλεαδ α ρυλε οφ χυστοµ γερµαινε το τηε χλαιµ οφ α

παρτψ το αν αχτιον βε δισπενσεδ ωιτη.

25

30

582

ΝΙΓΕΡΙΑΝ ΣΥΠΡΕΜΕ ΧΟΥΡΤ ΧΑΣΕΣ

[1989] 1

Ν.Σ.Χ.Χ.

4.

Ωηερε α χασε οφ µισβεηαϖιουρ ισ νοτ εσταβλισηεδ αγαινστ α ωιδοω ιν ποσσεσσιον

οφ φαµιλψ λανδ, χαν συχη α ωιδοω χαν βε διϖεστεδ οφ ηερ ποσσεσσορψ ιντερεστ υνδερ

Νατιϖε Λαω ανδ Χυστοµ.

5.

Ωηετηερ αν αππελλατε χουρτ χαν ιντερφερε ωιτη φινδινγσ οφ φαχτσ ιν µαττερσ οφ

χρεδιβιλιτψ βασεδ ον δεµεανουρ οφ ωιτνεσσεσ.

6.

Ωηετηερ οραλ εϖιδενχε ισ αδµισσιβλε ιν προοφ οφ τηε χοντεντσ οφ τηε ϕυδγµεντ οφ

α χουρτ.

7.

Ωηατ ισ τηε εφφεχτ οφ α σαλε οφ φαµιλψ λανδ βψ α φαµιλψ ηεαδ ωιτηουτ ρεθυισιτε χονσεντ

οφ πρινχιπαλ µεµβερσ υνδερ Νατιϖε Λαω ανδ χυστοµ εσπεχιαλλψ ασ ιτ αφφεχτσ τηε

ριγητ οφ α φαµιλψ µεµβερ ιν ποσσεσσιον ορ εντιτλεδ το ποσσεσσιον.

8.

Ωηατ ισ τηε ριγητ οφ α ωιδοω το φαµιλψ προπερτψ υνδερ Νατιϖε Λαω οφ Ονιτσηα ανδ

χυστοµ ανδ ωηετηερ α χουρτ µαψ τακε ϕυδιχιαλ νοτιχε οφ τηατ ριγητ ωηερε ιτ ηαδ νοτ

βεεν πλεαδεδ.

9.

Ωηετηερ αν υνσυχχεσσφυλ αττεµπτ βψ α ωιδοω το αλιενατε τηε προπερτψ οφ ηερ λατε

ηυσβανδ∋σ φαµιλψ ωιτηουτ χονσεντ οφ τηε φαµιλψ αµουντσ το µισβεηαϖιουρ.

συφφιχιεντ το βρινγ ηερ ποσσεσσορψ ριγητ το τηε λανδ το αν ενδ.

10.

Ωηερε α πιεχε οφ φαµιλψ λανδ ισ πυρπορτεδλψ σολδ, βυτ τηερε ισ νο εϖιδενχε τηατ τηε

σαλε ωασ ϖαλιδ ειτηερ ατ Λαω ορ ιν χυστοµ, δοεσ τηε ριγητ οφ τηε πυρπορτεδ πυρχηασερ

οϖερριδε ιν εθυιτψ, τηατ οφ α φαµιλψ µεµβερ το πριορ ποσσεσσιον.

11.

Ωηετηερ α πυρχηασερ οφ φαµιλψ προπερτψ οχχυπιεδ βψ α φαµιλψ µεµβερ ατ τηε τιµε

οφ πυρχηασε, τακεσ τηε λανδ ωιτηουτ ενχυµβερανχεσ ασ ρεγαρδσ τηε φαµιλψ

µεµβερ ιν ποσσεσσιον.

ΦΑΧΤΣ:

Τηε φιρστ ρεσπονδεντ ωασ τηε ωιδοω οφ ονε ∆ανιελ Εϕιογυ Νζεκωυ ωηο ωασ φιρστ

δεφενδαντ∋σ υνχλε ανδ τηε λανδ ιν δισπυτε βελονγεδ το τηειρ γρανδ φατηερ. Τηε ρε−

σπονδεντ ασ πλαιντιφφ, βρουγητ αν αχτιον αγαινστ τηε αππελλαντσ, ασ δεφενδαντσ φορ ρε−

χοϖερψ οφ ποσσεσσιον ανδ ινϕυνχτιον ρεστραινινγ τηε δεφενδαντσ φροµ εντερινγ ον τηε

λανδ. Τηε πλαιντιφφσ χασε ωασ τηατ τηε λανδ ιν δισπυτε βελονγεδ το ηερ λατε ηυσβανδ

φροµ α παρτιτιον οφ τηε φαµιλψ λανδ αφτερ τηε δεατη οφ τηειρ γρανδ φατηερ ανδ βψ ορδερ

οφ α Νατιϖε Χουρτ οφ Ονιτσηα. Σηε πλεαδεδ ανδ ρελιεδ ον τηε Νατιϖε Χουρτ ϕυδγµεντ

βυτ διδ νοτ τενδερ ιτ ιν εϖιδενχε. Σηε χλαιµεδ τηατ σηε ηαδ βεεν ιν υνδιστυρβεδ ποσ−

σεσσιον υντιλ τηε Χιϖιλ Ωαρ ωηεν Ονιτσηα ωασ αβανδονεδ ιν φλιγητ ανδ τηατ ατ τηε ενδ

οφ τηε Χιϖιλ Ωαρ, σηε ωασ στιλλ φαρµινγ ον τηε λανδ υντιλ τηε 1στ δεφενδαντ σολδ τηε λανδ

το τηε σεχονδ δεφενδαντ ωηο σολδ σαµε το τηε τηιρδ δεφενδαντ, τηερεβψ πυττινγ ηερ

ουτ οφ ποσσεσσιον. Τηε δεφενδαντ χλαιµεδ τηατ τηε λανδ ιν δισπυτε ωασ παρτ οφ α λαργερ

πιεχε οφ λανδ αλλοτεδ το ηισ φατηερ βψ τηειρ γρανδ φατηερ ιν τηε λαττερ∋σ λιφε τιµε. Τηατ

ηε ηαδ γραντεδ τηε λανδ ιν δισπυτε το τηε πλαιντιφφσ ηυσβανδ το οχχυπψ ανδ τηατ τηε

λανδ ηαδ ρεϖερτεδ το ηιµ ον τηε δεατη οφ πλαιντιφφσ ηυσβανδ ωιτηουτ α µαλε ισσυε. Ηε

φυρτηερ χλαιµεδ τηατ ηε ωασ τηε ονε ωηο αλλοωεδ τηε πλαιντιφφ το τακε υπ ρεσιδενχε ον

τηε λανδ αφτερ ηερ ηυσβανδ∋σ δεατη. Τηε τριαλ χουρτ δισβελιεϖεδ τηε εϖιδενχε οφ τηε

δεφενδαντσ ανδ βελιεϖεδ τηατ οφ τηε πλαιντιφφ.

Ηε

ηελδ τηε πλαιντιφφ εντιτλεδ το ηερ χλαιµ.

Ηε φουνδ τηατ τηε ϕυδγµεντ οφ τηε Νατιϖε Χουρτ πλεαδεδ βψ πλαιντιφφ χουλδ νοτ βε τεν−

δερεδ ασ µανψ συχη δοχυµεντσ ωερε δεστροψεδ δυρινγ τηε χιϖιλ ωαρ, ανδ τηατ τηε

παρτιτιον χλαιµεδ βψ τηε πλαιντιφφ το ηαϖε βεεν µαδε βψ τηε Νατιϖε Χουρτ Ονιτσηα ωασ

ιν φαχτ δονε βψ τηε 1στ δεφενδαντ∋σ φατηερ. Τηερε ωασ νο σπεχιφιχ εϖιδενχε ον ωηιχη

συχη φινδινγσ ωερε βασεδ. Ηε γαϖε ϕυδγµεντ φορ πλαιντιφφ φορ ρεχοϖερψ οφ ποσσεσσ−

ιον ανδ ινϕυνχτιον ασ σουγητ. Τηε δεφενδαντσ∋ αππεαλ το τηε Χουρτ οφ Αππεαλ διδ νοτ

µεετ ωιτη συχχεσσ ανδ τηεψ αππεαλεδ το τηε Συπρεµε Χουρτ. Τηεψ ατταχηεδ τηε φινδ−

ινγσ οφ τηε τριαλ ϕυδγε ον τηε ισσυε οφ παρτιτιον ανδ χοντενδεδ τηατ σινχε τηε ϕυδγ−

µεντ ρελιεδ υπον βψ τηε πλαιντιφφ ωασ νοτ τενδερεδ ιν εϖιδενχε, τηε ϕυδγε σηουλδ νοτ

ηαϖε χοµε το τηε δεχισιον το ωηιχη ηε διδ ανδ τηε Χουρτ οφ Αππεαλ ηαδ ερρεδ ιν υπ−

ηολδινγ τηε ϕυδγµεντ. Τηεψ φυρτηερ χοντενδεδ τηατ α περσον ιν ποσσεσσιον ουγητ

ονλψ το συε ιν τρεσπασσ ωηερε ηισ ποσσεσσιον ηαδ βεεν υνλαωφυλλψ ιντερφερεδ ωιτη ανδ

νοτ φορ ρεχοϖερψ οφ ποσσεσσιον ασ διδ τηε ρεσπονδεντ.

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

ΝΖΕΚΩΥ & ΟΡΣ. ς. ΝΖΕΚΩΥ & ΟΡΣ.

583

ΗΕΛ∆:

1.

Τηατ τηε λαω ισ σεττλεδ τηατ τηε πλαιντιφφ ιν αν αχτιον φορ ρεχοϖερψ οφ λανδ ορ ρεχοϖερψ

οφ ποσσεσσιον ισ αλωαψσ α περσον ωηο ισ ουτ οφ ποσσεσσιον, βυτ ωηο χλαιµσ το

ηαϖε α ριγητ το τηε ιµµεδιατε ποσσεσσιον οφ τηε λανδ. Ιφ ηε δεσιρεσ το ρεχοϖερ

5

τηε ωηολε οφ τηε πρεµισεσ µεντιονεδ ιν ηισ ωριτ, ηε σηουλδ, ασ α γενεραλ ρυλε,

ϕοιν ασ δεφενδαντ, εϖερψ περσον ωηο ισ ιν ποσσεσσιον οφ ανψ παρτ οφ ιτ. Ηε ωιλλ

βε

πριµα φαχιε

εντιτλεδ το α ϖερδιχτ ον προοφ τηατ τηε λανδ ισ ηισ, φορ τηε οωνερσηιπ

ινϖολϖεσ α ριγητ οφ ποσσεσσιον οφ ιτ, υνλεσσ τηε οωνερ ηασ ϖολυνταριλψ παρτεδ ωιτη

ποσσεσσιον το σοµε τηιρδ περσον. Ωηερε ηοωεϖερ, τηερε ισ νο συγγεστιον τηατ

10

τηε δεφενδαντ ρεχειϖεδ περµισσιον φροµ τηε πλαιντιφφ, ορ ηασ παιδ ηιµ ρεντ, τηε

ονυσ λιεσ ον τηε πλαιντιφφ οφ στριχτλψ προϖινγ ηισ τιτλε ανδ ηε µυστ στατε ηισ τιτλε ιν

φυλλ δεταιλ ον ηισ πλεαδινγ, δεδυχινγ ιτ στεπ βψ στεπ τηρουγη ϖαριουσ µεσνε

ασσιγνµεντσ.

2.

Τηατ τηε πλαιντιφφ (ιν τηισ χασε) ιν ηερ πλεαδινγσ ανδ εϖιδενχε σεεµεδ το ηαϖε

15

µαδε α δουβλε χασε. Ιν ονε σενσε, σηε ρελιεδ, ασ πλεαδεδ ιν παραγραπη φουρ οφ

ηερ στατεµεντ οφ χλαιµ, ον τηε παρτιτιον οφ τηε λανδ ιν δισπυτε, φολλοωινγ τηε

Ονιτσηα Νατιϖε Χουρτ Συιτ Νο.79/41. Ασ σηε ηαδ ρελιεδ ον τηατ ϕυδγµεντ βυτ

νειτηερ τενδερεδ ιτ ιν εϖιδενχε νορ γαϖε ρεασονσ φορ φαιλινγ το δο σο, τηερε ωασ

νοτηινγ το συππορτ τηε φινδινγ οφ τηε λεαρνεδ τριαλ ϕυδγε τηατ τηε προχεεδινγσ

20

ωερε λοστ ϕυστ λικε οτηερ δοχυµεντσ ιν Ονιτσηα βεχαυσε οφ τηε Χιϖιλ Ωαρ. Τηε

εϖιδενχε σηε λεδ ον τηισ ωασ χοντραδιχτορψ. Ωηιλε σηε σαιδ τηατ τηε Νατιϖε Χουρτ

διδ τηε παρτιτιονινγ οφ τηε λανδ ιν δισπυτε, Π.Ω.2, ωηο χλαιµεδ το βε ονε οφ τηε

Νατιϖε Χουρτ ϕυδγεσ ιν συιτ Νο.79/41 σαιδ τηατ πλαιντιφφ∋σ ηυσβανδ γοτ λανδ ιν

25

δισπυτε τηρουγη ηισ φατηερ βυτ τηατ ωηεν τηε φορµερ ωαντεδ µορε λανδ, ηε ηαδ

αππλιεδ το 1στ δεφενδαντ∋σ φατηερ. Τηε τριαλ ϕυδγε φυρτηερ χοµπουνδεδ τηε µαττερ

βψ ηολδινγ τηατ ιτ ωασ τηε 1στ δεφενδαντ∋σ φατηερ, ανδ νοτ τηε Νατιϖε Χουρτ, ωηο

διδ τηε παρτιτιονινγ.

3.

Τηατ α ρυλε

οφ

χυστοµ, ιφ ιτ ηασ βεεν ωελλ εσταβλισηεδ ιν α δεχισιον οφ τηε συπεριορ

30

χουρτσ, νεεδ νοτ βε πλεαδεδ ανδ προϖεδ. Ιτ ωουλδ ηοωεϖερ βε νεχεσσαρψ το

πλεαδ φαχτσ ανδ λεαδ εϖιδενχε το βρινγ τηε συιτ ιν θυεστιον ωιτηιν τηε αµβιτ οφ

τηε ϕυδιχιαλλψ νοτιχεδ χυστοµ. Ιν τηε ινσταντ χασε, ιφ ασ τηε τριαλ χουρτ ηαδ ρεϕεχτεδ

τηε εϖιδενχε ανδ χοντεντιον τηατ τηε λανδ ιν δισπυτε ωασ τηε προπερτψ οφ 1στ

δεφενδαντ∋σ φατηερ, ανδ τηε Χουρτ οφ Αππεαλ ηαδ χονφιρµεδ τηατ ρεϕεχτιον τηερε

35

ισ νο ρεασον το ιντερφερε ωιτη τηοσε φινδινγσ.

4.

Τηατ τηε τριαλ χουρτ, ηαϖινγ ρεϕεχτεδ τηε 1στ δεφενδαντ∋σ πλεαδινγ ανδ εϖιδενχε

ασ το πλαιντιφφ∋σ αλλεγεδ µισβεηαϖιουρ, τηερε ισ νοτηινγ, εϖεν ον τηε πρινχιπλε οφ

Νεζιανψα∋σ χασε

τηατ ωουλδ ϕυστιφψ 1στ δεφενδαντ∋σ ιντερφερενχε ωιτη τηε πλαιντιφφ∋σ

ενϕοψµεντ ανδ οχχυπατιον οφ τηε λανδ. Εϖεν αφτερ ρεϕεχτινγ τηε πλαιντιφφ∋σ χασε

40

ασ το παρτιτιον, τηε λανδ ιν δισπυτε ωασ οχχυπιεδ βψ τηε πλαιντιφφ φροµ 1941 − 1972.

Σηε ωασ ιν οχχυπατιον ασ α ωιδοω οφ α µεµβερ οφ τηε φαµιλψ. Ωηατ ισ µορε, τηε

πυρπορτεδ αλιενατιον βψ τηε φιρστ δεφενδαντ ωασ δεφεχτιϖε. Τηε λανδ ωασ Νζεκωυ

Οϕυδο∋σ ανδ νο µεµβερ οφ φαµιλψ ωασ χονσυλτεδ βεφορε τηε σαλε. Τηε σαλε βψ

τηε 1στ δεφενδαντ ισ ατ βεστ α ϖοιδαβλε σαλε.

45

5.

(α) Τηατ αλτηουγη ιτ ισ τριτε λαω τηατ ιν τηε αρεα οφ φινδινγσ βασεδ ον τηε δε−

µεανουρ ανδ χρεδιβιλιτψ οφ ωιτνεσσεσ, τηε τριαλ χουρτ ισ µαστερ; ιν α σιτυατιον

συχη ασ τηισ ωηερε τηε τριαλ χουρτ ηασ νοτ εϖαλυατεδ ατ αλλ ορ ηασ ωρονγλψ

εϖαλυατεδ α παρτιχυλαρ πιεχε οφ εϖιδενχε, τηε Χουρτ οφ Αππεαλ ισ ιν ασ γοοδ

α ποσιτιον ασ τηε τριαλ χουρτ. Τηε εϖιδενχε ωηιχη τηε 1στ δεφενδαντ λεδ το

50

προϖε τηατ πλαιντιφφ ωασ αβουτ το αλιενατε τηε δισπυτεδ λανδ ωασ νοτ µορε

δεταιλεδ τηαν ωηατ ωασ πλεαδεδ ιν τηατ βεηαλφ ιν παραγραπη 20 οφ τηε στατε−

µεντ οφ δεφενχε. Τηερε ισ νοτηινγ, ειτηερ φροµ τηε πλεαδινγσ ορ εϖιδενχε

το ινδιχατε το ωηοµ σηε (πλαµτιφφ) ωασ αβουτ το σελλ ορ λεασε τηε λανδ. Τηε

αλλεγατιον ωηιχη τηε δεφενδαντ µαδε χαννοτ βε πυτ βεψονδ αν αττεµπτ το

σηοω µισβεηαϖιουρ ον τηε παρτ οφ τηε πλαιντιφφ, ωηιχη ωουλδ, ιν χυστοµαρψ